Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P7)
02/10/2020
(Tiếp)
Cảnh Mười Lăm
Triều đinh. Trống lệnh, nhã nhạc, các quan tề tựu đông đủ
Các quan:
Bá quan đà đủ mặt
Chúc thánh thượng vô cương
Thành Thái:
Trẫm miễn lễ, các khanh bình thân
(Nguyễn Thân và Khâm sứ ra)
Khâm sứ:
Bản chức xin chào đức vua!
Thành Thái:
Xin kính chào quan Khâm sứ!
Có chuyện gì cần nghị sự
Xin Khâm sứ cho trẫm và quần thần hay?
Khâm sứ:
Khâm sứ xin đức vua suy xét
Một việc khiến cho người bảo hộ rất bất bình
Thành Thái:
Là chuyện chi vậy?
Nguyễn Thân:
Dạ thưa
Đó là chuyện Thừa Thiên Phủ doãn lộng hành
Tự ý bắt và xử chém thuộc hạ của quan Khâm sứ
Thành Thái:
Có chuyện lớn vậy sao, thưa ngài Khâm sứ!
Khâm sứ:
Đúng vậy
Đào Phủ doãn quá khinh nhờn bảo hộ
Xin đức vua mau xét xử cho
Thành Thái:
Được! Thị vệ!
Truyền triệu Phủ doãn Thừa Thiên
Gấp gấp đăng triều trình báo
Thị vệ:
Phụng mạng!
(Thị vệ vào rồi cùng Đào Tấn ra. Vai Đào Tấn mang Thượng phương kiếm)
Đào Tấn:
Phụng khẩu triệu thánh hoàng
Phủ doãn Thừa Thiên xin bệ kiến
Chúc thánh thượng an khang
Thành Thái:
Trẫm miễn lễ, khanh bình thân
Đào Phủ doãn, chứ trẫm nghe ngài Khâm sứ đây trình tấu
Khanh đã cho bắt và xử chém thuộc hạ của tòa khâm
Có chuyện đó không?
Đào Tấn:
Dạ thưa có!
Khâm sứ:
Ông Phủ doãn, tôi hỏi ông
Sao vụ án Bồi Ba
Chưa trình báo ông dám cho trảm thủ
Đào Tấn:
Thưa Khâm sứ, bổn quan đã thi hành đúng phận sự
Có điều khoản nào buộc chúng tôi phải trình lên tòa Khâm những vụ án của Nam triều đâu mà ngài quở trách?
Khâm sứ:
Đây là trọng án, án chết
Sao ông chưa trình thượng cấp
Chưa trình lên vua đã tự ý gia hình là cớ làm sao?
Đào Tấn:
Thưa ngài Khâm sứ, thưa các quan
Phủ doãn tôi được Thánh thượng trao thượng phương bảo kiếm
Nên đã thực thi quyền chém trước tâu sau
Thành Thái:
Vậy chiếu theo hình luật
Thì tên Bồi Ba đã phạm tội gì
Đào Tấn:
Dạ thưa
Bồi Ba phạm tội cướp vợ giết chồng
Theo luật nước đúng “sát nhân giã tử”.
Thành Thái:
Các quan, hãy nói xem
Bồi Ba có đáng nhận án tử như Đào Phủ doãn xử không?
Các quan:
Thưa thánh thượng
Theo luật nước đúng là không thể khác!
Thành Thái (với Nguyễn Thân):
Ông Phụ chính
Quan Phủ doãn xử chém tội phạm khi chưa xin lệnh của bộ hình thì có phạm tội lạm quyền khi thi hành công vụ
(Khâm sứ nhìn Nguyễn Thân. Nguyễn Thân nhìn Thượng phương bảo kiếm trên tay Đào Tấn, khẽ lắc đầu)
Nguyễn Thân:
Dạ thưa
Theo phép vua thì mệnh quan triều đình được vua trao cho Thượng phương bảo kiếm đều có quyền chém trước tâu sau, bởi vậy
Nếu quan Phủ doãn đã được ban bảo kiếm thượng phương
Thì có trọn quyền thực thi pháp luật
Thành Thái:
Ngài Khâm sứ
Ngài đã nghe hết rồi đấy
Theo luật lệ của nước Nam
Ông Phủ doãn đây đã làm đúng quyền hành.
Khâm sứ:
Không không
Nhân danh chính quyền bảo hộ
Tôi không chấp nhận luật lệ của các người
Ông Đào Tấn rõ ràng lạm quyền, ngầm ý chống chúng tôi
Tôi yêu cầu đức vua
Hãy mau cách chức Thừa Thiên Phủ doãn
Thành Thái:
Nhân danh An Nam hoàng đế
Ta thấy ông Đào Tấn
Đã giữ cho phép nước nghiêm minh
Đáng lẽ phải thăng chức
chứ sao có thể cách chức Thừa Thiên Phủ doãn
Khâm sứ (hết sức giận giữ, nói riêng):
Tên vua trẻ này không ngờ lại cũng là một mầm loạn
Ta thật đã lầm khi đưa hắn lên ngôi!
Võ Đình Phương (thấy tình thế quá căng, tìm cách làm dịu):
Muôn tâu, thần thiển nghĩ
Quan Phủ doãn đây
(hát khách)
Phép nước chẳng đơn sai, nhưng mà
Phật ý Pháp quyền nên rối việc
Hạ thần xin…
Nguyễn Thân (cắt lời):
Muôn tâu
Người Pháp đến đây theo hiệp ước bảo hộ nước ta, khai hóa dân ta, quan
Phủ doãn xử sự không khéo nên ngài Khâm sử cho rằng đã xem thường quyền bảo hộ, làm cho quan hệ Pháp Việt khó an hòa.
Đào Tấn:
Thưa thánh thượng
Tuy phép công thần đã trọn
Nhưng phía tình riêng
Quả thần đã làm quan Khâm sứ bất bình
Để giữ bang giao bảo hộ triều dình
Xin thánh thượng cho thần thôi chức
Nguyễn Thân:
Đào công làm vậy là đã biết người biết mình
Xin đức vua chuẩn tấu cho Đào công
(hát khách)
Thôi chức Thừa Thiên Phủ doãn
Khâm sứ:
Đúng, phải thôi chức, phải thôi chức
Nguyễn Thân:
Xin thánh thượng
Triệu Đào Công về bộ ít lâu rồi cho
(hát tiếp)
Đổi đi tỉnh khác giữ nguyên hàm
Khâm sứ (bực tức với Nguyễn Thân):
Tôi hỏi ông Phụ chính vậy đổi đi tỉnh khác là đi đâu
Còn giữ nguyên hàm là hàm gì?
Nguyễn Thân (vẻ điềm nhiên):
Hạ thần xin thánh thượng
Cử Đào công ra Hà Tĩnh, Nghệ An
Nhậm Tổng đốc lo tiễu trừ giặc cỏ
Khâm sứ (nói riêng với Nguyễn Thân):
Sao ông đề cử Đào Tấn là Tổng đốc An Tĩnh
Thế là lên chức chứ thôi chức nỗi gì?
Nguyễn Thân (trả lời riêng Khâm sứ):
Ngài yên tâm đi, cứ thí cho nó chức Tổng đốc miền đất nghèo kiệt đó đi
Tôi muốn bọn giặc cỏ xứ Nghệ
Sẽ nướng chín tay quan hát bội này.
Thành Thái:
Thôi Thừa Thiên Phủ doãn
Nhậm Tổng đốc Nghệ An
Đào khanh, đề cử của quan phụ chính, khanh nghĩ sao?
Đào Tấn:
Muôn tâu thánh thượng
Hoan châu là vùng đất xung yếu, sĩ phu đông, dân khí hùng, dân trí tốt. Thần là quan văn, đến nơi chỉ làm được chữ “phủ”, tức vỗ về cho dân an cư lạc nghiệp. Còn làm chữ “tiễu” như quan tướng nay là đại thần đệ nhất triều đình Nguyễn Thân, thần không làm nổi. Nếu triều đình chấp thuận, thần xin tựu nhiệm. Còn nếu không, đành chịu tội vi mạng.
Thành Thái:
Trẫm chấp thuận biểu tấu của Đào Khanh
Vậy thì khanh hãy
Bàn giao lại Phủ doãn Thừa Thiên
Chức Tổng đốc Hoan thành tựu nhậm
Đào Tấn:
Đội ơn thánh thượng
Thần sẽ xin gắng sức
Để báo đáp hoàng ân
Xin trao lại người bảo kiếm thượng phương
Về An Tĩnh lo tròn bổn phận.
Thành Thái:
Truyền bãi triều!
(Chuyển cảnh cuối)
Cảnh Kết
Cảnh đường. Âm nhạc rộn rã. Đào Tấn cùng vợ con, Đội Hiệp ra.
Đào Tấn:
(ngâm)
Lại quảy sách đàn ra Nghệ thôi
Cười ta phiêu bạt cánh chim trời
Tam Thai trăng cũ soi thân liễu
Thiên Nhẫn mai xưa hẹn chí người
Lưu luyến trước sân đào kép tiễn
Bâng khuâng lưng ngựa bạn bè đưa
Từ lâu nhạc ấy vang trong mộng
Thẳng tới Hồng Lam bước nhặt thưa
(Với Đội Hiệp)
Chú đội này,
Phụ chính Nguyễn Thân
Luôn coi ta như một cái gai phải nhổ
Nên nhân vụ Bồi Ba hắn mượn tay Khâm sứ
Đày ải ta đến đất lửa Hoan Châu
Nhung hắn đâu ngờ
An Tĩnh là nơi ta hằng mong đến
Lam Hồng đó cái nôi văn hiến
Sẽ giúp thầy trò ta bao nguyện ước chưa thành
Đội Hiệp:
(ngâm)
Tự do bát ngát trời xanh
Mừng thầy như một cánh chim sổ lồng
Võ Đình Phương:
Xin quan huynh dừng chân
Có mật chiếu của thánh hoàng ủy thác
(Trao cho Đào Tấn mật chiếu của Thành Thái. Đào Tấn đọc mật chiếu, rưng rưng cảm động)
Đào Tấn:
Đội ơn thánh thượng
Quả vua ta
Tuổi nhỏ nhưng chí lớn
Tình dân nghĩa nước đậm đà
Người trao mật chiếu nhắn ta
Đừng sờn lòng sau nghịch cảnh
Hãy bền chí trước phong ba
Người giao ta nhân chuyến ra Bắc này giúp người
Thầm liên kết những anh hùng nghĩa sĩ gần xa
Chờ đến một ngày cùng phất cờ phục quốc
Thật may mắn cho đất nước
Giữa lúc nghiêng nghèo
Còn một đức vua gan dạ anh minh như thế.
Võ Đình Phương:
Chúc quan huynh
Đường xa chân cứng đá mềm
Và hoàn thành ủy thác của hoàng thượng
(bà con nhân dân kéo ra tiễn Đào Tấn)
Một người dân:
Thưa Đào công
Được tin người đổi ra An Tĩnh
Dân Huế chúng tôi xin đến tiễn chân người
Tất cả:
Cám ơn Đào công không sợ quyền uy
Không màng lợi danh, dốc lòng vì chúng dân xứ Huế
Chúc Đào công thượng lộ bình an
Đào công ơi
(hát nam xuân)
Trừ gian, dân đội ơn người
Đài mây bia tạc rạng ngời trăng sao
Đào Tấn:
(hát tiếp)
Tôi đây
Xích lợi danh ai buột
Nợ thơ đàn ai trao
Tấm thân cát bụi trong cơn lốc
Ân nghĩa xin ghi một chữ đào
Tất cả:
(hát nam)
Non tùng sóng vỗ lao xao
Trần gian gửi dấu anh hào còn xa.
Hạ màn
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P1)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P2)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P3)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P4)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P5)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P6)
