Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P6)
02/10/2020
(Tiếp)
Cảnh Mười Hai
Công đường Phủ doãn. Ban đêm
Đào Tấn:
Không thể chậm trễ nữa
Nhất dạ sinh bá kế
Ngay sáng mai tôi phải tuyên xử Bồi Ba
Tôi phải làm sao để không phụ lòng vua
Không hổ thẹn trước sự cậy trông của dân chúng
Vợ tôi khuyên mình chỉ mang chức mọn
Chớ uổng công bẻ nạng chống trời
Rồi Khâm sứ, Nguyễn Thân liên tục đêm ngày
Lúc ngon ngọt, lúc hung hăng dọa nạt
Không, Đào Mộng Mai ơi
Đừng để nhơ danh tiết
Đừng để mất tình người
Trừ Bồi Ba là trừ mối họa cho đời
Đừng lo sợ mà chùn tay công lý
Tôi vẫn muốn Bồi Ba tự mình nhận tội
Nên nhân buổi tập tuồng “Gián thập điều” đêm nay
Cho Bồi Ba xem
Mong rằng còn một chút lương tri
Nó sẽ phần nào tỉnh ngộ
Chú Đội, chuẩn bị tập lớp tuồng “Gián thập điều”
Lính, đưa Bồi Ba lên cho nó xem.
(Lính đưa Bồi Ba ra)
Bồi Ba, nghe mi thích hát bội
Nên đêm nay ta cho hát người xem đây
Bồi Ba:
Ừ, như thế là ông Phủ doãn biết điều đấy
Ngài đối xử với mõa tốt
Mai mốt mõa sẽ có lời với ngài Khâm sứ nới tay cho.
(Đào Tấn gióng trống chầu. lớp tuồng “Gián thập điều” bắt đầu)
Văn Trọng:
Muôn tâu, muôn tâu
Thần Văn Trọng hồi triều
Chúc thánh thượng vạn tuế
(lắng nghe một lúc, chung quanh vẫn im lặng, Văn Trọng lại tấu trình)
Muôn tâu
Thần Văn Trọng hồi triều
Chúc thánh thượng vạn tuế
(chợt nhìn lên thấy ngai vàng trống)
Ủa lạ này
Thánh thượng đâu chẳng thấy
Mà ngôi báu lạnh tanh vậy kìa
Phải rồi, giục trống gọi vua nhanh
Cùng bá quan nghị sự
(Đánh trống lệnh. Các quan ra. Trụ vương say mèm được Bí Trọng, Vưu Hồn dìu lên ngôi)
Trụ vương:
Trẫm rất đang sầu muộn
Mà kẻ nào dám
Đánh trống loạn cả tai
Lòng ta lảo đảo như rượu say
Ai vậy hè, nhiễu sự chi vậy hè
Văn Trọng:
Các quan
Thấy hoàng thượng say sưa tửu sắc
Nghe gian thần hãm hại trung thần
Gây rối loạn cưong thường
Sao chẳng ai dám một lời can gián
Các quan:
Thưa thái sư
Thái sư nghĩ xem
Tỉ Can người nghĩa khí
Đã bị đem mổ bụng moi gan
Bảo Lạc hình kia luôn rực đỏ lửa than
Sẵn sàng thiêu cháy hết những ai dám trực ngôn dĩ nghĩa
Văn Trọng:
Ai đã bày ra cái Bảo Lạc hình
Các quan:
Thưa yêu nhân Đát Kỷ đặt ra
Chính Bí Trọng Vưu Hồn xây dựng
Văn Trọng:
Than ôi!
Trời khiến Thương triều điên đảo
Xui nên Ân Trụ bạo tàn
Phen này lão nói thiệt
Với hôn quân lão quyết thi gan
Diệt gian nịnh cứu an xã tắc
Trụ vương:
Chớ ai nói chi to tiếng vậy bay?
Văn Trọng:
Muôn tâu thánh thượng
Thần thái sư Văn Trọng
Dẹp yên giặc Bắc phương
Vì đại sự nguy an
Hồi triều xin biểu đạt
Trụ vương:
Nội triều an, có gì nguy đâu mà thái sư phải biểu phải đạt nhọc lòng làm vậy?
Văn Trọng:
An hay không còn chờ nơi thánh thượng, xin người ngự lãm ngay biểu đạt của ngu thần.
Trụ vương:
Ờ thì quả nhân lãm, quả nhân lãm cho Thái sư vui lòng nghe (đọc biểu).
Ô ngỡ điều chi mới lạ, chứ như mười điều trong biểu này thì
Các đại phu từng nhiều bữa tấu dâng
Những vì không hợp ý ta
Mười điều ấy ta không chuẩn chiếu
Văn Trọng:
Hóa ra mười điều này người quyết không chuẩn ư
Nói thiệt
Trên dù không ưng dạ
Dưới cũng chẳng nguôi lòng
Biểu này nếu không hợp ý rồng
Thì lão (Trọng cầm tay vua Trụ)
Cầm tay chúa nguyện xin phê duyệt
Trụ vương:
Ấy thái sư đừng nóng giận quá
Ta nói vậy thôi chứ người muốn phê để ta phê cho
Văn Trọng:
Đội ơn thánh thượng
Trụ vương:
Ta phê biểu rồi đây (đưa cho Văn Trọng)
Văn Trọng (cầm biểu xem):
Ủa, thánh thượng mới phê có bảy
Sao còn ba điều cuối, thánh thượng không phê luôn?
Trụ vương:
Thái sư ơi, người dâng 10 điều ta phê đến 7 điều là thể tất lắm rồi. Thái sư ép ta chi lắm rứa?
Văn Trọng:
Thưa thánh thượng, ba điều sau còn hệ trọng hơn bảy điều trước, xin thánh thượng phê luôn cho hạ thần nhờ.
Trụ vương:
Không được đâu thái sư, bắt trẫm phê ba điều này là giết trẫm đấy
Thái sư nghĩ lại coi
Đát Kỷ Tô nương vốn một đấng nữ tài
Sao lại nỡ phế đi người trinh thuận
Còn lầu Lộc Đài là cõi tiên nơi cung cấm
Bao tiền của xây nên lại phá sao đành
Rồi Bí Trọng Vưu Hồn kia hai kẻ trung thành
Nếu giết bỏ còn ai vui cùng trẫm
Cho trẫm xin cho trẫm xin đi
Văn Trọng:
Nếu vậy cho hạ thần
Xin trả lại bảy điều phê trước
Chỉ xin đối lấy ba điều sau
Xin thánh thượng phê mau (lại cầm tay vua Trụ)
Trụ vương:
Trẫm không phê đâu, cho trẫm xin
Bí Trọng:
Thưa thái sư, thật thái sư là
Thậm vô lễ, thậm vô lễ
Quá khi quân, quá khi quân
Dám ép vua ngay giữa triều trung
Cậy công lớn gây điều bất kính
Văn Trọng:
Vậy chớ mày là thằng nào?
Bí Trọng:
Ông tên Trọng, tôi cũng tên Trọng
Bí Trọng đại phu là mỗ
Văn Trọng:
À mày là Bí Trọng đấy à
Đúng là thứ tâm tà ngôn xảo
Hại Thương Trụ là ngươi (đánh Bí Trọng)
Vưu Hồn:
Thái sư ơi, hãy dừng tay
Ông đánh vậy đâu phải đánh riêng Phí Trọng
Chính là ông vỗ mặt thánh hoàng
Dẫu không trọng phép triều đàng
Cũng phải nể oai quốc chủ chứ
Văn Trọng:
Mày là thằng nào nữa?
Vưu Hồn:
Vưu Hồn là mỗ
Cũng bậc đại phu
Văn Trọng:
Tốt lắm, cả hai đứa bay cùng có mặt ở đây
Bí cùng Vưu hai gã hung đồ
Hồn với Trọng một loài độc thủ
Cho quân gian giảo
Biết rõ uy già (đánh Vưu Hồn)
Trụ vương:
Trẫm xin thái sư
Chúng lỡ dại, thái sư nhẹ tay cho
Văn Trọng:
Thưa Thánh thượng
Để tôi loạn trong triều
Ắt nghiêng nghèo vận nước
Vậy nên xin người hãy phê ngay ba điều:
Phế Đát Kỷ, phá Lộc Đài, chém Bí Trọng, Vưu Hồn lập tức
Trụ vương:
Không được, không được!
Nếu khanh ép trẫm
Trẫm sẽ hồi cung
Văn Trọng:
Xin dừng bước
Bệ hạ hãy nhìn đây
Đây Kim Giảng Tiên hoàng phó thác
Tiên đả hôn quân, hậu đả gian thần
Trụ vương:
Trẫm biết rồi, để trẫm phê
Phê điều chi trước đây
Văn Trọng:
Một phá Lộc Đài
Trụ vương:
Trẫm phê, trẫm phê đây
Văn Trọng:
Hai phế Đát Kỷ
Ba chém Bí Trọng, Vưu Hồn
Trụ vương:
Thương quá, thương quá, Trẫm không thể nào phê được
Văn Trọng:
Nói vậy thì
Tay Kim Giảng lão sẽ phê giùm
Phế yêu nữ, diệt nịnh gian để cứu nguy triều chính
Trụ vương:
Ta phê đây, ta phê đây!
Văn Trọng:
Cấm vệ quân
Theo chiếu phê
Hãy phế ngay Đát Kỷ Tô nương
Bắt Bí Trọng, Vưu Hồn
Chém đầu theo phép nước
Truyền y lệnh!
(Xem đến đây, Bồi Ba quá hoảng sợ, ngã lăn bất tỉnh, lớp tuồng dứt. Bồi Ba hồi tỉnh)
Đào Tấn:
Bồi Ba, xem xong lớp tuồng trên, người thấy sao?
Bồi Ba (lấy lại vẻ ngang tàng):
Hát bội cũng chỉ là hát bội
Ông đừng mong mượn đó dọa người
Trong tuồng hát ông mặc sức chém ai, giết ai
Nhưng ngoài đời, Bồi Ba này không dễ chém đâu nghe
Đào Tấn:
Bồi Ba
Người đã bỏ qua mọi cơ hội ăn năn hối cải
Nên tội lỗi của người chẳng thể dung tha
Đội Hiệp
Chú hãy mở rộng tỉnh đường mời bà con vào dự tuyên xử Bồi Ba.
(Đèn tắt, chuyển cảnh)
Cảnh Mười Ba
Công đường. Hàng lính đứng tuốt gươm.
Tiếng loa:
Mời bà con tụ trước tỉnh đường
Dự tuyên xử Bồi Ba tội trọng
(Dan ra đứng hai bên. Lính giải Bồi Ba ra. Đào Tấn cầm Thượng phương kiếm đứng trên bục cao. Trống lệnh gióng từng hồi)
Đào Tấn:
Hỡi dân chúng
Bồi Ba bồi khâm sứ
Phạm trọng tội giết chồng hiếp vợ
Gây đau thương tang tóc khắp kinh thành
Tội chứng đã rành rành
Theo ý bà con, chúng ta nên xử thế nào?
Dân chúng:
Luật lệ từ lâu
Sát nhân giả tử
Sát nhân giả tử
Đào Tấn:
Vậy thì ta
Thừa Thiên Phủ doãn
Thượng phương kiếm vua ban
Nguyện hết lòng vì nước trừ gian
Vững một chí vì dân khử bạo
Bồi Ba đã gây bao nợ máu
Lòng dân đã oán, lòng trời khó dung
Thuận ý trời và thể lòng dân
Thượng phương kiếm thi hành phép nước
Đao phủ quân
Đã đến giờ hành quyết
Truyền trảm thủ Bồi Ba
(Đao phủ quân chém Bồi Ba. Đèn sân khấu tắt rồi sáng. Khâm sứ cùng Nguyễn Thân ra nhanh)
Khâm sứ:
Quá lắm, quá lắm
Ta chẳng tiếc một tên bồi đốn mạt
Nhưng Đào Tấn xử chết nó
Là cố ý làm bẽ mặt tòa Khâm
Ông Nguyễn Thân
Ông thấy chưa
Nguyễn Thân:
Bất chấp sự can thiệp của tôi và của Khâm sứ
Đào Tấn vẫn trảm thủ Bồi Ba thì quả đã rõ mưu đồ tạo phản.
Khâm sứ:
Tôi thật quá thất vọng về ông
Quyền Nam triều tôi đã cho ông nắm hết trong tay
Thế mà một chuyện cỏn con thế này cũng chịu thua Đào Tấn
Nguyễn Thân:
Hạ quan không ngờ
Tay hát bội này liều lĩnh quá
Nên hạ quan không kịp trở tay
Khâm sứ:
Tôi với ông phải đi gặp vua Thành Thái ngay
Buột trị tội Đào Tấn bất tuân thượng lệnh.
Nguyễn Thân:
Khấm sứ sáng suốt
Đúng, phải diệt ngay Đào Tấn (cả hai vào)
Cảnh mười Bốn
Nội cung. Thành Thái trong bộ đò võ, đang tập luyện cùng đội nữ binh)
Thành Thái:
Nữ binh
Nữ binh:
Dạ!
Thành Thái:
Truyền tề tựu đông đủ
Rèn luyện thật hết mình
Quyền cước cao, binh khí thật tinh
Chờ cơ hội phất cờ phục quốc
(Đoàn nữ binh dưới vỏ bọc là các cung nữ ra)
Nghe ta dặn đây
Vì hoạt động của chúng ta tuyệt mật
Nên phải hết sức tránh xa tai mắt ngoại bang
Bởi Tiên đế Đồng Khánh đã cho người Pháp quyền tự do xâm nhập nội cung
Cho nên các ngươi phải luôn đề phòng
Nếu chúng ta đang ôn luyện võ công
Nghe tiếng kẻng báo có khách lạ
Thì phải chuyển ngay sang hát múa
Hoặc chơi vui để họ khỏi nghi ngờ nghe chưa!
Nữ binh:
Thưa vâng
Thành Thái:
Nào chúng ta bắt đầu
(Thành Thái và đoàn nữ binh của ông say mê luyện tập trên một bài hát. Bỗng có tiếng kẻng, tất cả chuyển sang trò kéo dây. Thành Thái ở giữa, nữ binh hai bên. Nguyễn Thân và Khâm sứ ra)
Nguyễn Thân:
Muôn tâu
Có quan Khâm sứ Pháp
Xin yết kiến thánh hoàng
Thành Thái:
Quan Phụ chính
Đây nội cung
Tiếp ngài ở đây e mang tiếng bất kính với bảo hộ
Nên ông đưa Khâm sứ sang chổ hội triều
Trẫm sẽ thay long bào và có mặt để cùng bàn quốc sự
Nguyễn Thân:
Phụng mạng!
(Khâm sư tỏ ra bực dọc đành phải vào cùng Nguyễn Thân. Đèn tắt)
(Còn nữa)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P7)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P1)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P2)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P3)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P4)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P5)
