Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P3)
02/10/2020
(Tiếp)
Lớp tuồng trích trong “Trầm hương các”
Đát Kỷ:
Nhân lúc trăng thanh gió mát
Cùng đi hỏi liễu, tìm hoa
Truyền thắp đèn dẫn lối hương xa
Để tỳ nữ đưa ta nhẹ bước
(Khách)
Đêm tĩnh cung tây bát ngát hương
Sắc cỏ xanh xanh sắc liễu vàng
Trăng sáng đã lên hồ sen nở
Hoa đẹp sao bằng dáng mỹ nhân
Nội thị:
Dạ, dám bẩm
Vâng quốc trưởng sắc ban
Đòi quý nhân ứng hậu
Đát Kỷ:
Ta trộm lịnh Quốc trưởng ta đi chơi, chẳng biết ngài có quở trách hay không hở ngươi?
Nội thị:
Thưa quí nhân
Quốc trưởng ngài truyền đòi quí nhân về cho mau kẻo mà ngài trông lắm, chớ ngài không la quở chi hết
Đát Kỷ:
Mần rứa à! Uý chao là may, cung nga, vậy hãy
Đường hoa mau trở lại
Để ta gặp long nhan
(Trở lại Thọ tiên cung, thấy nội thị đang treo “Tùng chi kiếm”)
Đát Kỷ:
Ta lo sợ xiết bao
Vật này sao treo đấy
Các con, các con có biết điều chi không vậy các con?
Cung nga:
Dám bẩm quí nhân, tôi có nghe rằng
Có người xưng tiên tử
Xin vào chầu quốc trưởng, dâng thanh gươm này và nói rằng đây là kiếm trừ yêu ma nên người mới cho
Treo trước Thọ tiên cung
Đát Kỷ:
Cũng khéo đa sự thiệt
Yêu ma ở đâu mà trừ
Vậy các con lại gần đó coi thử hắn ra mần răng?
Cung Nga:
Dám bẩm quí nhân
Thiệt một nhánh cây khô
Mần răng mà
Cũng gọi là gươm báu mới lạ cho chớ?
Đát Kỷ:
Vậy để ta xem thử nào
Uý cha! Tâm thần điên đảo, điên đảo
Hồn phách hôn mê, hôn mê
Các con
Mau phò ta về lại cung vi
Dám đạt cùng quốc trưởng
Cung Nga:
Dạ, dạ
Quí nhân vừa lâm bệnh
Trước cổng Thọ Tiên cung
Đêm nay còn trướng nội dưỡng an
Xin tâu lại để Thánh Hoàng phân dạy
Trụ Vương:
Nào quí nhân, quí nhân ở mô nào, nghe nói đi chơi, đương bảo trẻ nó đi tìm, chớ đau mần răng mà đầu lại ấm, vậy chớ quí nhân đi chơi bằng xe hay đi chân?
Cung Nga:
Dám đạt, chúng con hầu xe
Trụ vương:
Đi xe, vậy thời bay có che đậy chi không. Dễ có khi hơi sương, hơi gió lại trúng cảm chi đây. Mà quí nhân đi chơi thời đã xơi gì chưa?
Đát Kỷ:
Dám đạt, mới ăn một hộp sữa bò thôi!
Trụ vương:
Mần răng không ăn cháo gà rồi hãy đi
Bí Trọng, lấy môn bài đòi thái y mau, chớ quí nhân giờ đau ở mô?
Đát Kỷ:
Trong mình lạnh, mà trạo trực trong cổ nữa. Lại trống ngực đánh hoài khó chịu lắm. Xin quốc trưởng ngài vuốt cho tôi một tí nào!
Trụ vương:
Để quả nhân vuốt cho. Xuôi, xuôi, xuôi.
Đát Kỷ:
Chao ôi, mỏi xương sống lắm, hãy đấm cho tôi một tí.
Trụ vương:
Ừ, để quả nhân đấm cho nào.
Đát Kỷ:
Mà nóng mặt lắm, biểu đứa mô nó quạt phất phất cho dễ chịu.
Trụ vương:
Đứa nào quạt bay
Đát Kỷ:
Thôi, ôi lạnh lắm!
Trụ vương:
Bay quạt mạnh chi cho quí nhân lạnh. Răng mà hư lắm. Để tao quạt bay coi coi. Thôi đừng rên nữa mà mệt, quí nhân ơi!
Đát Kỷ:
Oẹ…oẹ
Trụ vương:
Răng mà có oẹ nữa. Hay là đã có chi chăng?
Bí Trọng:
Dám đạt, thái y xin hầu mạch!
Đát Kỷ:
Thấy thuốc nó ngồi gần hôi lắm, tôi gớm lắm. Biểu thằng Trọng ngồi xuống cho hắn coi thử có nhầm không đã.
Trụ vương:
Đi nhẹ nhẹ rồi quỳ xuống. Ngậm hơi lại kẻo mà hôi quí nhân quở, quí nhân giết chớ chẳng chơi!
Thái Y (sau khi coi mạch Đát Kỷ):
Thưa thưa
Bệnh này âu rất dễ
Mạch ấy thiệt khó xây
Chừng đã muốn có thai
Chừ phải cắt thuốc an thai một vài chén ngài xơi thử
Trụ vương:
Bớ Trọng! Đem hắn ra mà gông cổ lại rồi ngày mai nhốt nó vô trong “Bảo lạc” hình cháy hết mỡ cho bõ ghét.
Đát Kỷ:
Dám đạt quốc trưởng, nghĩ lại như tôi là
Duyên may mắn gần kề tử cấm
Chưa được bao lâu mà đến nay lại
Bệnh ngặt nghèo tủi phận nữ nhi
(Ôm vua Trụ khóc như mưa)
Trụ vương:
Đừng khóc nữa mà quả nhân lo lắm.
Đát Kỷ:
Dám đạt, tôi đang đi chơi, nghe quốc trưởng đòi, nên chi
Chốn tiên cung trở gót vội vàng
Tôi yếu bóng vía lắm, nên chi khi về trước Tiên cung chẳng ngờ thấy
Treo quỷ kiếm nên quá chừng sợ hãi ngã bệnh đó chớ.
Trụ Vương:
Lạ cha chả
Tùng chi kiếm tưởng để trừ ma quỷ
Ai ngờ nay nó lại hại quí nhân
Té ra nó chỉ là quỷ kiếm thôi chớ có quý báu chi
Nội thị, nội thị nghe lời trẫm
Kiếm trừ yêu mau thiêu huỷ trước lầu
Mau đi
Kiếm quỷ đã bị đốt rồi, quí nhân còn sợ hết?
Đát Kỷ:
Chẳng biết hắn đốt đã tiêu hết chưa, mần răng mà tôi cũng chưa tỉnh cho lắm
Lòng thiếp chưa thật tin
Trụ vương:
Chưa tin thì gắng ra mà xem
Đát Kỷ:
Vậy nữa,
Dời bước, xin người xem cùng thiếp
(hạ cùng Trụ vương, lại ra một mình)
Á há há
Thật khoái trá, thật khoái trá
Như hôn quân này là
Mê muội thay, mê muội thay đi mà thôi
Tôi mới hờn một chút mà đã cho đốt cái gươm trừ yêu đi rồi
Uý chao ôi, may thôi là may, thôi thôi
Gươm khô tùng đã hết linh thiêng
Giúp cho ta
Hình bạch ngọc càng thêm trong bóng
Xinh à, ờ phải phải, chừ ta
Phải liệu thế trao lời chuốt giọng
Ngõ toan phương oán trả ơn đền
(Hạ)
Cảnh Bốn
Đào Tấn vi hành
Bài hát
Đầy đường dưong liễu bay như tuyết
Ao quán thê lương
Một mình ta ray rứt
Trên cành đỗ quyên kêu không ngớt
Bao nhiêu nỗi niềm không nói được
Xích lợi, xiềng danh ai trói tay
Bầu trời đô thành dày đặc mây
Đào Tấn:
Tôi đây
Từ chức quan Tham biện
Ngày Đồng Khánh quy tiên
Nay nhận quyền Phủ doãn Thừa Thiên
Theo chiếu chỉ của Thánh hoàng Thành Thái
Muốn tường tận dân tình xứ Huế
Giả khách thường dạo hướng Đông Ba
Áo vạch hò chân guốc qua loa
Thầy trò rảo qua từng phố xá
Đội Hiệp:
Dạ thưa thầy
Con xuống bến Vĩ Dạ
Xin mượn chiếc đò ngang
Để thầy trò ta xuôi dòng Hương giang
(Tiếng hò mái nhì vọng tới. Đội Hiệp chèo đò ra. Đào Tấn xuống đò. Thuyền trôi nhè nhẹ)
Đào Tấn:
Dù một đời sống với sông Hương
Mấy ai biết được hương sông nước
(hát nam xuân)
Sông nước một màu xanh biếc
Có thấu lòng thao thiết Mộng Mai
Mong cho tan hết đêm dài
Nắng lên soi tỏ mặt người hiếu trung
Đây cầu Trường Tiền, kia chùa Thiên Mụ
Ai về Cồn Hến, ai đến Phú Văn Lâu
Chú Đội Hiệp, chú có thấy không
Non nước tươi đẹp này sẽ mãi bền lâu
Dù bao triều đại thịnh suy hưng phế
Đội Hiệp:
(hát)
Dòng sông nước chảy lơ thơ
Nắng chiều có nón bài thơ che đầu
Đào Tấn:
(ngâm thơ)
Bóng liễu còn ghi dấu sử xanh
Bao anh hùng vì nước vô danh
Trụ cầu gãy gục rơi trên sóng
Ai biết nơi này bãi chiến tranh
(Đò cập bến. Tiếng hò mái nhì vọng tới:
Thuyền ai thấp thoáng bên sông
Đưa câu mái đẩy chạnh lòng nước non)
Loan (cô gái bán hoa xinh đẹp ra, miệng rao):
Ai mua hoa không?
Hoa cúc, hoa thược dược, hoa cẩm chướng, hoa hồng nhung
Ai mua hoa không?
(với Đào Tấn và Đội Hiệp)
Mời hai cậu mua hoa giùm em. Hoa đẹp hoa tươi lắm hai cậu
Đào Tấn:
Chớ cô bán những hoa gì vậy?
Loan:
Dạ thưa đủ cả, hồng nhung, cẩm chướng, thược dược, vạn thọ… À mà cậu mua hoa cắm bình hay hoa ướp trà?
Đào Tấn:
Tôi muốn mua hoa ướp trà!
Loan:
Hoa ướp trà thì đây
(hát lý tình tang)
Ngọc lan thoang thoảng hương thơm
Cúc thơm ngào ngạt lài thơm đậm đà
Đào Tấn:
Hoa đã thơm đã đẹp
Người lại hiền, lại duyên mà còn hát thật hay nữa.
Hèn chi người xưa có câu:
Học trò trong Quảng ra thi
Thấy cô gái Huế bỏ đi không đành
Đội Hiệp:
Mà con gái Huế thích hoa gì nhất vậy cô?
Loan (đưa cho Đội Hiệp một đoá ngọc lan. Hát tiếp lý tình tang):
Ngọc lan tựa chiếc trâm ngà
Cài lên mái tóc mặn mà hương duyên
(Bọn Bồi Ba thấp thoáng theo dõi cô bán hoa. Đào Tấn và Đội Hiệp vừa mua hoa vào. Chúng chạy ra ngăn Loan lại)
Loan:
Em xin mời các thầy mua hoa
Bồi Ba:
Ta không muốn mua hoa
Ta muốn mua người bán hoa, cô nàng có bán cho ta không hả?
Loan:
Thưa ngài đừng đỡn em tội nghiệp
Bồi Ba:
Ta không dỡn đâu
Ta nói thiệt đó
Mang hoa theo ngay moã
Ngài khâm sứ mua cho
Loan:
Dạ thưa thầy, em sợ lắm, em không đi đâu, em bán ở đây thôi!
Thầy có thương thì mua giùm em
Bồi Ba:
Thương, thương lắm chứ sao không
Hoa thì rẻ như bèo
Nhưng cô thì cao giá đó
Dẹp hết hoa hoét đi
Hãy đi theo ta về với ngài Khâm sứ, cô sẽ được rất nhiều tiền (ôm choàng lấy Loan)
Loan:
Dạ thưa không, xin thầy tha cho em (Loan vùng chạy. Bọn Bồi Ba đuổi theo. Đào Tấn, đội Hiệp chạy ra ngăn chúng, Đào Tấn bị chúng xô ngã. Đội Hiệp vội đỡ ông dậy. Dân ra).
Dân A:
Cơ khổ chưa, chớ các ông ngăn họ lại làm gì?
Đào Tấn:
Chuyện chướng tai gai mắt như vậy không ngăn sao được hở bà con?
Dân A:
Có lẽ ông ở xa mới đến nên chưa biết chớ
Lũ Bồi Ba ngang ngược
Vốn khét tiếng vùng này
Quan triều đã phải bó tay
Dân đành rủi ai nấy chịu đó ông à
Đào Tấn:
Quan triều nào lại bó tay để chúng lộng hành
Sao bà con không kiện họ lên quan Phủ Doãn?
Dân B:
Quan Phủ doãn thì làm được gì
Nó là bồi Khâm sứ
Người của lũ tây dương
Đến vua cũng hết đường
Nói chi ngài Phủ doãn hả ông
Dân A:
Với lại quan quyền thời nay
Cả một đám sâu dân mọt nước
Bà lớn bày mưu, ông lớn ăn tiền
Mặc nước nhà dù ngửa hay nghiêng
Quan lớn nhỏ chỉ lo cho đầy túi ông à
Đội Hiệp:
Không phải quan triều nào cũng như bà con nói đâu
Tôi nghe quan Phủ doãn mới về, ngài chính trực thanh liêm lắm!
Dân A:
Chao ôi, ăn thua chi ông
Quan tham đầy đất chật bãi
Chỉ vài ông thanh liêm như muối bỏ biển, thấm gì
Với lại dù có thanh liêm thì liệu có ông nào dám ra tay
Hay chỉ
Hứa hẹn toàn những điều xa lắc
Nói nghe hay nhưng làm chẳng dám làm
Nên chẳng ai tin họ được (cả hai vào).
Đào Tấn:
Thật là đi một quãng đường học một sàng khôn
Quả là
Ta phải mặc áo dân trong sạch
Mới nghe được hết sự đời
(Thời thế này)
Mang chức quan là mang nhục vào người
Nếu chẳng thiết lấy giàu sang làm lẽ sống
Thôi ta về (cùng đội Hiệp vào)
Cảnh Năm
Cảnh ngoài thành nội Huế
Thành Thái vi hành
Tiếng hát:
Dương liễu, dương liễu
Bóng xuân xanh bờ liễu
Cành mềm trước gió múa may
Nhìn suốt cảnh đời biệt ly
Ly biệt, ly biệt
Liễu bay đầy trời như tuyết
Thành Thái:
Nối nghiệp thúc hoàng Đồng Khánh
Trẫm nay Thành Thái lên ngôi
Nhớ lời cha muốn xứng đạo trời
Vua phải biết làm theo dân ý
Bởi vậy nên
Cải dạng ra ngoài Đại Nội
Thử xem dân dã ra sao?
Thị vệ:
Tâu bệ hạ!
Thành Thái:
Đã dặn cùng ta vi hành không được gọi ta là bệ hạ
Phải nói thưa cậu nghe chưa!
Thị vệ:
Dạ thưa cậu, bây giờ đi đâu ạ?
Thành Thái:
Ta hãy qua một vòng phố xá
Rồi ghé đến Đào công
(vừa đi vừa ngẫm nghĩ)
Non nước bây giờ như có như không
Ngôi báu của ta nửa thật nửa giả
Cha ơi! Giờ cha ở đâu, đời người đau xót quá
Con đã thành vua nhưng chẳng giúp được người
(Hát)
Đầy trời tơ liễu bay như tuyết
Trên cao đỗ quyên kêu chẳng dứt
Thôn chiều khói lên nghi ngút
Mây xuân ngoài núi, núi ngoài mây
Nhìn khắp xanh xanh
Đường chân trời muốn bước
Bao nhiêu nỗi niềm chưa nói được
Kìa, kìa! Đôi én ngậm hoa múa.
(Bỗng một bà mẹ chạy ra trong tiếng kêu thất thanh: “Con tôi đâu, con tôi đâu?”)
Bà mẹ:
Con ơi
Bởi nhà quá nghèo mà khổ cực
Bởi không quyền chức hoá gieo neo
Oan ức này khó kiếm trời kêu
Nông nổi ấy biết ai cậy hỏi?
(Nam ai)
Cậy hỏi bởi đâu nên nỗi
Bóng quạ diều che tối thành đô.
Thành Thái:
Bác ơi, có chuyện gì mà bác đau thương quá vậy bác?
Bà mẹ:
Số là thằng con của mụ có nuôi hai con bò để dành bán lấy tiền cưới vợ
Ông Bồi Ba nghe nên đến hỏi mua
Ổng nói mua về cho khâm sứ đãi vua
Hẹn tiệc xong sẽ đem tiền đến trả
Nhưng ba bốn tháng trời, bò đã lấy mà tiền chẳng thấy
Con mụ phải tìm đến dinh khâm sứ để đòi
Chẳng ngờ bò đã mất không nay lại mất người
Thằng con mụ bị Bồi Ba vu là đã theo Cần vương nghĩa đảng
Nên kêu lính bắt đưa đi biệt tích biệt tăm…
Thành Thái:
Lũ bồi khâm sứ thật lộng hành quá đáng
Bác ơi! Thế sao bác không đến cửa quan dánh trống kêu oan?
Bà mẹ:
Kêu oan à
Kêu với ai giữa cái thời
Vua chẳng ra vua, quan chẳng ra quan
Đến cửa quan thì không đủ tiền đút lót
Lên cửa vua thì cửa đóng then cài
Cháu ơi! Mụ này biết kêu với ai, kiện với ai đây
(hát nam ai)
Trời cao có mắt như mù
Quan toàn sâu mọt, vua như bù nhìn
Biết ai để cậy, để tin
Tìm con, mụ biết phải tìm đâu đây?
Con tôi đâu, con tôi đâu, con oi!
(vào)
Thành Thái (bàng hoàng):
Chao ôi
Câu nói của người mẹ đau hơn cái tát
Vào ngày giữa mặt vua quan
Còn đâu là xã tắc
Còn đâu nữa giang san
(Hát nam)
Ta đây
Chẳng ham điện ngọc cung vàng
Chỉ cần một nước Việt Nam ngẩng đầu
Tang tóc bấy oán sầu chồng chất
Tiếng dân lành thúc giục lòng ta
Ta không thể ngờ dân ta khổ thế, nhục thế
Ta phải làm gì để cứu nước, cứu dân đây.
Thị vệ:
Thưa cậu, đã đến dinh quan Phủ doãn rồi ạ
Thành Thái:
Để ta vào bàn việc với Đào công. (vào)
(Còn nữa)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P4)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P5)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P6)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P7)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P1)
>> Thanh gươm hát bội – Mịch Quang (P2)
